Piyasa etkinliği, varlık fiyatlarının tüm ilgili ve mevcut bilgileri ne ölçüde kapsadığını ölçmek için kullanılan bir ölçüdür. Piyasaların etkin olması durumunda, tüm bilgilerin fiyatlara yansımış olduğu anlamına gelir ve bu nedenle menkul kıymet alıp satanların kar elde etmelerine olanak sağlar.
Yatırımcıların piyasa etkinliğine ilgi duymasını sağlayan şey, kazanç elde etme unsurudur. Piyasa etkinliği, piyasanın bilgiyi bir araya getirme özelliğini ölçmek için kullanılan, alıcılar ve satıcılar için fırsatlar sağlayan finansal araçtır. Bu süreç, işlem maliyetlerini arttırmak zorunda kalmadan işlemi etkiler. Temel olarak, piyasanın büyük ve likit olduğu varsayılmaktadır. Bu nedenle yatırımcıların maliyet bilgilerine (işlem masrafları vb.) ulaşabilmeleri esastır. https://irefy.com/borsa/ adresinde hisse senedi piyasaları ile ilgili kılavuzlara ulaşabilirsiniz. Piyasa etkinliği, işlem maliyetlerinin yatırımdan beklenen strateji kazançlarına kıyasla daha az olması gerektiği anlamına gelir. Ancak, özellikle kısa vadede hisse senedi fiyatlarının tahmin edilmesinin zor olduğu piyasada etkinliğin stabil veya sürdürülebilir olması mümkün değildir.
“Piyasa Etkinliği” Kavramının Kısa Tarihi
“Piyasa etkinliği” kavramının kaynağı, Eugene Fama adındaki bir ekonomistin ortaya attığı “Etkin Piyasalar Hipotezi” olarak bilinen teoriye dayanır. Bu teoriye göre:
- Yatırım yapan bir kişinin piyasadan daha iyi performans göstermesi imkansızdır.
- Arbitrajlar kısa süre içinde gerçekleştiği için piyasalarda herhangi bir anormal durum yaşanmaz.
Bu teoriye inananlar, genellikle toplam piyasa performansını izleyen endeks fonlarına yatırım yapan yatırımcıların yanı sıra pasif portföy yönetimini tercih edenlerdir.
Piyasa Etkinliği Nasıl Kullanılır?
Etkin Piyasalar Hipotezi’ne değer veren yatırımcılar, bir noktada hisse senetlerinin gerçek değerinin altında fiyatlanabileceğine inanırlar. Hisse senetlerinde başarılı değerleme yapmayı başaranlar, asıl değerlerinin altındayken hisse senedi satın alarak ve yüksek fiyatlardan satarak büyük kazançlar elde ederler. Ancak bu teorinin yanlış olduğunu düşünen birçok yatırımcı vardır. Bu yatırımcılar, piyasa ortalamasından daha yüksek kazançlar elde etme fırsatları olmadığı zaman, aktif olarak alım-satım yaparak spekülatif işlemler yapmak yerine sabırlı olmayı tercih ederler.
Piyasa etkinliğinin üç türü bulunmaktadır:
- Zayıf: Zayıf piyasa etkinliği, gelecekteki fiyatların hiçbir şekilde geçmiş fiyat hareketlerinden etkilenmediği varsayımına dayanmaktadır. Diğer bir deyişle, geçmiş fiyat eğilimlerinin gelecekteki fiyatların nasıl bir eğilim göstereceği üzerinde hiçbir etkisi yoktur.
- Orta: Orta düzeyde piyasa etkinliği, piyasadaki hisse senetlerinin genellikle güncel bilgileri absorbe edebilmesi için hızlı bir şekilde ayarlandığı ve yatırımcıların bu güncel bilgilerden yararlanarak işlem yaparken kazançlarının piyasa ortalamasını aşmamasını sağladığı varsayımına dayanır.
- Güçlü: Güçlü piyasa etkinliği, hem halka sunulan bilgilerin hem de özel bilgilerin piyasa fiyatlarına yansıtıldığını varsayar. Bu varsayım, diğer iki türü (zayıf ve orta düzeyde piyasa etkinliği) içerir. Hem özel hem de halka sunulan bilgilerin hisse senedi fiyatlarına yansıdığı için insider trading (İçeriden Öğrenenlerin Ticareti) yapanların kazancı bile ortalama bir yatırımcının kazancından fazla olmayacaktır.
Piyasa etkinliğinin sağlanabilmesi için, yatırımcıların piyasayı etkisiz olduğunu düşünmeleri gerekir. Ancak o zaman piyasa etkinliği sağlanabilir.
